Kolekcja Augusta Zamoyskiego
To kolekcja z wielu powodów wyjątkowa. Zgromadzone w niej rzeźby Augusta Zamoyskiego (1893–1970), jednego z najlepszych polskich rzeźbiarzy XX wieku, to dzieła wybitne i zarazem reprezentatywne dla całej różnorodnej twórczości artysty. Zakup kolekcji do zbiorów MNW, zrealizowany w styczniu 2019, miał jeszcze inny ważny wymiar. Zamoyski troszczył się, żeby kolekcja nie uległa rozproszeniu i pragnął, aby jego rzeźby trafiły do Ojczyzny. Jako miejsce, w którym chciałby umieścić swoje dzieła, wskazywał Muzeum Narodowe w Warszawie.
August Zamoyski tworzył przez ponad pół wieku. Aż 30 lat spędził we Francji: przed II wojną światową mieszkał w Paryżu, a w ostatnim okresie życia – na południu kraju, w Saint-Clar-de-Rivière. Po śmierci artysty jego żona przekazała kolekcję Stowarzyszeniu Przyjaciół Opactwa w Sylvanès, mieszczącego się w południowo-zachodniej Francji. Część rzeźb prezentowano w opactwie, a część nieopodal, w małym prywatnym muzeum w Prieuré des Granges, położonym poza zabudowaniami mieszkalnymi, w otoczeniu gęstych lasów. To właśnie stamtąd w marcu 2019 ekipa MNW przywiozła je do Polski. Kolekcja Zamoyskiego została wówczas wpisana do nowo utworzonego inwentarza, z oznaczeniem: MRZ (Muzeum Rzeźby Zamoyski). W czasie trwania wystawy Zamoyski ocalony, prezentowanej w MNW od maja do sierpnia 2019, wszystkie rzeźby zostały poddane konserwacji.
Prace zgromadzone w kolekcji pochodzą ze wszystkich okresów twórczości Zamoyskiego. Te najwcześniejsze powstały w jego rodzinnym Jabłoniu na Lubelszczyźnie. W zbiorze znajdują się tak ważne dzieła artysty jak Ich dwoje (kilka wersji), Głowa Marii Walterskirchen, portrety: Rogera Raczyńskiego, Antoniego Słonimskiego, Louisa Marcoussisa oraz akty – Akt siedzący (kilka wersji), Wenus, Wierka, Franka, Rhea. Także rzeźby z ostatnich lat życia artysty, w tym Zmartwychwstanie, które przygotowywał na swój nagrobek. Do kolekcji należy również kilka rzeźb uczniów Zamoyskiego. Zbiór obejmuje także 12 rysunków i szkiców przygotowawczych oraz zestaw narzędzi liczący ponad 300 obiektów. Wiele narzędzi artysta wykonał samodzielnie.
Obecnie MNW może się poszczycić największym na świecie zbiorem dzieł Augusta Zamoyskiego. Należy jednak podkreślić, że pierwszą rzeźbę artysty Muzeum zakupiło już w grudniu 1936. Była to granitowa Ewa, akt kobiecy. Praca – w 1936 pokazywana na Biennale w Wenecji, a później na Wielkiej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu, gdzie zdobyła Grand Prix – dziś jest na stałe prezentowana na dziedzińcu Muzeum.
dr Ewa Ziembińska, kustosz kolekcji